Çöpten Verimli Toprak Elde Edilir mi?

Milyonlarca yıldır doğa, var olan her şeyi mikroorganizmalar aracılığıyla dönüştürerek verimli topraklar oluşturdu. Bugünse, meyve ve sebze atıklarımızı doğayla tekrar buluşturmak için kendi evimizde yapabileceğimiz bir işlemimiz var: Kompost

Organik atıklarınızı kompost yaparak hem toprak için verimli maddeleri tekrar toprağa kazandırabilir hem de mutfağınızdaki atıkları %75 oranında azaltabilirsiniz. A’dan Z’ye kompost işleminin bütün ayrıntılarını bitki danışmanımız Ayşem Gündüz’e sorduk.

Kompost nedir?

Evimizde oluşan çöpümüzü, minerallerle dolu bir toprağa yani gübreye dönüştürme işlemine kompost diyoruz. Bir başka değişle kompost, topraktan evimize gelen meyve ve sebzeleri toprağa tekrar kazandırmanın adı. Çöpten toprak yapma sanatı! Kompost işlemiyle isteyen herkes kendi evinde hem sıfır atık hedefine ulaşabilir hem de bu zengin maddeleri toprağa geri kazandırabilir.

Kompost yapımında hangi atıklar kullanılabilir?

Öncelikle çöpünüzü organik ve inorganik maddeler olarak ayırmakla işe başlayın. Bunun için mutfak tezgahına bir çöp kovası koyarak meyve ve sebze atıklarınızı ve yumurta kabuklarınızı bu kovanın içinde biriktirebilirsiniz.

Kompost işlemi için nemi sağlayacak ve kompostun dengesini koruyarak kokuyu engelleyecek maddelere ihtiyaç var. Nitrojen; yani yeşil atıklar kompostun içinde nemi sağlıyor ve karbon; yani kahverengi atıklar kompostun dengesini sağlayarak kokuyu engelliyor. Peki, nitrojeni (yeşil atıklar) ve karbonu (kahverengi atıklar) nasıl tanıyabiliriz?

Nitrojen:

Yeşil atıklar (sebzeler, yeşillikler, soğan kabukları...)
Çürümeye başlayan sebzeler
Yumurta kabuğu
Kahve ve/veya çay posası
Ömrünü tamamlamış kesme çiçekler

Karbon:

Karton, mukavva (kargo paketlerini kullanabilirsiniz.)
Meyve atıkları ve/veya posaları
Kurumuş yapraklar
Gazete
Kuru yemiş kabukları
Talaş ve/veya toprak
Gerisi hava, su ve ısı!

Hangi atıklar kullanılmaz?

Kedi ve köpek dışkıları
Et, yağ, balık, süt ürünleri ve kemik
Kimyasal işlem görmüş bahçe atıkları
Fazla miktarda portakal, mandalina, limon gibi meyvelerin atıkları (Turunçgiller asidik özelliklerinden dolayı kompost karışımını da asidik yaparlar.)

Peki kompost nasıl yapılır?

İşe kompost kutusu seçmekle başlayabilirsiniz. Bu kutuyu satın alabileceğiniz gibi, kendi evinizde var olan ve tercihen 90 cm × 120 cm boyutundaki bir çöp kutusuna matkapla delik açarak kendi kompost kutunuzu da yapabilirsiniz. Kompost kutularının delikli olması hava akımını sağlamak için önemli.

Kompost kutusunu eğer müstakil bir evde yaşıyorsanız bahçenize, apartman dairesinde yaşıyorsanız apartman bahçesine veya balkonunuza koyabilirsiniz. Kompost kutusu, yağmur veya kardan etkilenmeyecek ve doğrudan güneşe maruz kalmayacak bir yere yerleştirilmeli.

Kompost kutusunun en altına karton ve mukavva yerleştirin. Üstüne de yeşil ve diğer organik atıkları koyun. Mutfak atıklarının üç katı oranında kahverengi atık olmasına özen gösterin. Bu, daha başarılı bir sonuç almanızı sağlar. Komposta eklenen atıkların ufak olması, onların mikroorganizmalar tarafından daha çabuk dönüştürülmesine yardımcı olur.

Kompost yığınını haftada bir karıştırarak hava almasını sağlayın. Çürüme işleminin başlamasıyla beraber kompost yığını, ısınmaya başlayarak nemini kaybeder. Bu yüzden, kompostu gerektiğinde biraz ıslatarak ihtiyacı olan nemi sağlayabilirsiniz.

Kompost işleminin tamamlanmasından sonra bu malzemeyi toprağa boşaltabilirsiniz.

Ayşem Gündüz – Bitki Danışmanı

Yeditepe Üniversitesi Reklamcılık Bölümü’nü bitirmesinin ardından University of Westminster’da Moda İşletmeciliği alanında eğitim alan Ayşem Gündüz, 2009 yılından itibaren Medina Turgul ve Rafineri gibi ajansların bünyesinde Unilever, Beymen, T-Box, Divarese gibi markalarla çalıştı. Made in Love adlı giyim markasının ürün yöneticiliğini üstlenen Gündüz; 2015 yılında reklam sektörünü bırakarak bitkileri hayatının merkezine aldı. Doğru mekana uygun bitkileri seçmek ve bu bilgiyi başkalarıyla paylaşmakla başlayan serüven; permakültür, ekolojik yaşam, şehirde bahçecilik, mikrobiyoloji, bahçecilik, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği konularında uzmanlaşmaya kadar ilerledi. Gündüz, 2016 yılında kurduğu Sakin projesi ile bitki tasarımı ve danışmanlığı yapıyor.